*της Κατερίνας Μάρκου 

Η 18η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Πανευρωπαϊκή Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να αναδείξει την ανάγκη για πιο αποτελεσματικά μέτρα στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, ενός από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα που πλήττει τον πυρήνα της ανθρώπινης υπόστασης, υποβαθμίζοντας το άτομο σε εμπόρευμα.

Η εμπορία ανθρώπων, γνωστή και ως trafficking, δεν είναι μόνο η σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά και η εργασιακή εκμετάλλευση ανθρώπων, σε συνθήκες που θυμίζουν σύγχρονη δουλεία, ο εξαναγκασμός σε επαιτεία παιδιών ή ατόμων με αναπηρία, το εμπόριο οργάνων, ακόμα και ο εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη στο πλαίσιο κυκλωμάτων παράνομων υιοθεσιών.

Κάθε χρόνο 21 εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν θύματα εμπορίας, οι 800.000 στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 62% των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων προορίζονται για σεξουαλική εκμετάλλευση. Οι γυναίκες και τα ανήλικα κορίτσια ανέρχονται στο 96% των θυμάτων και εκτιμάται, ότι μόνο το 1-2% από τα θύματα ίσως κατορθώσει να γλιτώσει ενώ το ποσοστό των παιδιών θυμάτων εμπορίας είναι στο 28%, δηλαδή σχεδόν 1 στα 3 θύματα είναι παιδί. 

Οι πρωτοφανείς μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές των τελευταίων ετών παγκοσμίως, έχουν δημιουργήσει αυξημένες πιέσεις στην Ελλάδα και στον τομέα αυτόν, ιδίως όσον αφορά τα ασυνόδευτα ανήλικα, αλλά και ενηλίκους που είτε προσπαθούν να ξεπληρώσουν χρέη στους διακινητές είτε προσπαθούν απλά να επιβιώσουν. Προσφάτως, δημοσιεύθηκαν και στο διεθνή τύπο πραγματικά ανατριχιαστικές αποκαλύψεις σχετικά με την εκμετάλλευση γυναικών και μικρών παιδιών στη Μόρια, την ίδια στιγμή που οι εισαγγελείς ερευνούν τη διάθεση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που έχουν δοθεί, μεταξύ άλλων, και για την προστασία από τέτοια φαινόμενα. Ως φαίνεται, όμως, οι αποκαλύψεις αυτές καθόλου δεν θίγουν τις υποτιθέμενες ευαισθησίες της δήθεν αριστερής κυβέρνησης. Η απαράδεκτη κατάσταση στα κέντρα προσφύγων και μεταναστών, τα περιστατικά εκμετάλλευσης ανηλίκων στο Πεδίον του Άρεως, μια βόλτα στους δρόμους της Αθήνας γύρω από την Ομόνοια το βράδυ, δυστυχώς αποδεικνύουν το τεράστιο κενό που υπάρχει σήμερα στην προστασία των θυμάτων εμπορίας και trafficking.

Και ενώ το θεσμικό και νομικό πλαίσιο είναι σε μεγάλο βαθμό πλήρες, όπως με την κύρωση από τη Βουλή το 2013 της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, η Ελλάδα παραμένει πίσω σε θέματα εφαρμογής της νομοθεσίας και συστηματικής καταπολέμησης του φαινομένου. Αυτό επισημαίνει τόσο η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων GRETA του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής της Σύμβασης που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2017, όσο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην φετινή ετήσια έκθεσή του για το Trafficking, που τοποθετεί την Ελλάδα στη κατηγορία 2.

Οι δύο αυτές εκθέσεις τονίζουν μία σειρά από αδυναμίες στο ελληνικό σύστημα καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, κυρίως στην απουσία προληπτικών μηχανισμών, ιδίως για ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, την απουσία Εθνικού Σχεδίου Δράσης ή Εθνικής Στρατηγικής από το 2012 (υπάρχει ένα προ-Σχέδιο που παρουσιάστηκε στο Βουλή μόλις το καλοκαίρι), τον μικρό αριθμό από καταδίκες για εγκλήματα που σχετίζονται με την εμπορία ανθρώπων, τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες κ.α.. Οι συστάσεις των εκθέσεων, καθώς και οι σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποτελούν τον “μπούσουλα” για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν από εδώ και πέρα.

Πέρα από τις αλλαγές και ενέργειες σε θεσμικό επίπεδο, όλοι μας, με την καλύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για το φαινόμενο, το “εμπάργκο” σε προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονται ή προσφέρονται σε συνθήκες εμπορίας και εκμετάλλευσης, την αναγνώριση τέτοιων περιστατικών και, φυσικά, την αναφορά τους στις αρμόδιες αρχές, μπορούμε να βοηθήσουμε στην εξάλειψη αυτού του τόσο απάνθρωπου εγκλήματος.

*H Κατερίνα Μάρκου είναι Βουλευτής της ΝΔ στην Β’ Θεσσαλονίκης και απόφοιτος του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου με ειδίκευση την Ευρωπαϊκή Ιστορία και τον Πολιτισμό. Μετεκπαιδεύτηκε στο Πάντειο όπου και έλαβε το μεταπτυχιακό της δίπλωμα από το Τμήμα Ιστορίας και Πολιτικών Επιστημών