Η «Παγκόσμια Ημέρα για την Υπενθύμιση του Δουλεμπορίου και της Κατάργησής του» τιμάται από το 1998 ως μέρα μνήμης της εξέγερσης των μαύρων δούλων στη νήσο Ισπανιόλα της Καραϊβικής (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία), που οδήγησε στην κατάργηση του διατλαντικού εμπορίου δούλων και ξεκίνησε στις 23 Αυγούστου 1791.
Η επέτειος αυτή τιμάται από το 1998 ως «Παγκόσμια Ημέρα για την Υπενθύμιση του Δουλεμπορίου και της Κατάργησής του» («International Day for the Remembrance of the Slave Trade and its Abolition»). Είναι μια ευκαιρία για περίσκεψη και μελέτη των ιστορικών αιτίων, των μεθόδων και των συνεπειών αυτής της τραγωδίας για το ανθρώπινο γένος.
Το μεγαλύτερο σε έκταση εμπόριο σκλάβων ήταν το διατλαντικό, το οποίο συνέδεσε τις οικονομίες τριών ηπείρων: της Ευρώπης, της Αφρικής και της Αμερικής. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, μέσω του διατλαντικού εμπορίου εκτιμάται ότι οδηγήθηκαν στη δουλεία περίπου 17 εκατ. άτομα.
Από το 1501 έως το 1830, για κάθε έναν Ευρωπαίο, τέσσερις Αφρικανοί διέσχιζαν τον Ατλαντικό, διαμορφώνοντας τα δημογραφικά στοιχεία της Αμερικής, εκείνη την εποχή, περισσότερο ως επέκταση της αφρικανικής διασποράς, απ’ ό,τι της ευρωπαϊκής.
Στα μέσα του 19ου αιώνα ο πληθυσμός της Αφρικής ήταν 100 εκατομμύρια άτομα, αλλά όπως αναφέρει ο ΟΗΕ, εκτιμάται ότι αν δεν είχε προηγηθεί κανενός είδους εμπόριο σκλάβων θα ήταν την ίδια περίοδο 200 εκατ. Υπολογίζεται ότι κατά τον 15ο και 16ο αι. εκτοπίστηκαν προς Ευρώπη και Αμερική 1,05 εκατ. άτομα, τον 17ο αι. 3,7 εκατ. τον 18ο αι. 7,7 εκατ. και τον 19ο αι. 4,6 εκατ. άτομα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, 47 χώρες δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει την εμπορία ανθρώπων ως έγκλημα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Σχεδόν 100 χώρες εξακολουθούν να μην ποινικοποιούν την καταναγκαστική εργασία ή, αν το πράξουν, η ποινή για αυτήν τη μορφή εκμετάλλευσης δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα πρόστιμο, ενώ λιγότερο από το ένα τρίτο των χωρών προστατεύουν τις γυναίκες και τα κορίτσια από την τρομερή βλάβη του καταναγκαστικού γάμου.
Η δουλεία άρχισε σταδιακά να καταργείται αρχής γενομένης το 1777, με το Σύνταγμα του Βερμόντ στις ΗΠΑ, απόφαση που σταδιακά επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες πολιτείες και στη συνέχεια στις ευρωπαϊκές αποικίες και τον υπόλοιπο κόσμο. Να σημειωθεί ότι η τελευταία χώρα που κατήργησε τη δουλεία ήταν ο Νίγηρας το 2003.
Χρονολόγιο
1777 Κατάργηση της δουλείας που περιλαμβάνεται στο Σύνταγμα του Βερμόντ (ΗΠΑ)
1780 Κατάργηση της δουλείας στην Πενσιλβάνια (ΗΠΑ)
1783 Κατάργηση της δουλείας στη Μασαχουσέτη (ΗΠΑ)
1784 Κατάργηση της δουλείας στο Ρόουντ Άιλαντ και στο Κονέκτικατ (ΗΠΑ)
1793 Κατάργηση της δουλείας στο Σάντο Ντομίνγκο (Αϊτή)
1802 Αποκατάσταση της δουλείας στις γαλλικές αποικίες
1803 Απαγόρευση του δουλεμπορίου από τη Δανία
1807 Απαγόρευση του εμπορίου σκλάβων από το Ηνωμένο Βασίλειο
1808 Απαγόρευση του εμπορίου σκλάβων από τις ΗΠΑ
1814 Απαγόρευση του εμπορίου σκλάβων από τις Κάτω Χώρες
1815 Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις συναντήθηκαν στο συνέδριο της Βιέννης και αποφάσισαν να απαγορευτεί το εμπόριο σκλάβων
1823 Κατάργηση της δουλείας στη Χιλή
1826 Κατάργηση της δουλείας στη Βολιβία
1829 Κατάργηση της δουλείας στο Μεξικό
1831 Ο τελευταίος γαλλικός νόμος απαγορεύει το εμπόριο σκλάβων
1833-1838 Κατάργηση της δουλείας στις βρετανικές αποικίες
1846 Κατάργηση της δουλείας στην Τυνησία
1847 Κατάργηση της δουλείας στη σουηδική αποικία του Αγίου Βαρθολομαίου
1848 Κατάργηση της δουλείας στις γαλλικές και δανικές αποικίες
1851 Κατάργηση της δουλείας στην Κολομβία
1853 Κατάργηση της δουλείας στην Αργεντινή
1854 Κατάργηση της δουλείας στη Βενεζουέλα
1855 Κατάργηση της δουλείας στο Περού
1863 Κατάργηση της δουλείας στις ολλανδικές αποικίες
1863-1865 Κατάργηση της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής
1873 Κατάργηση της δουλείας στο Πουέρτο Ρίκο
1876 Κατάργηση της δουλείας στην Τουρκία
1880-1886 Προοδευτική Κατάργηση της δουλείας στην Κούβα
1888 Κατάργηση της δουλείας στη Βραζιλία
1896 Κατάργηση της δουλείας στη Μαδαγασκάρη
1897 Κατάργηση της δουλείας στη Ζανζιβάρη
1910 Κατάργηση της δουλείας στην Κίνα
1920 Κατάργηση της δουλείας στη Σομαλία
1923 Κατάργηση της δουλείας στην Αιθιοπία και το Αφγανιστάν
1924 Κατάργηση της δουλείας στο Σουδάν
1924 Κατάργηση της δουλείας στο Ιράκ
1928 Κατάργηση της δουλείας στο Ιράν
1936 Κατάργηση της δουλείας στη Νιγηρία
1952 Κατάργηση της δουλείας στο Κατάρ
1956 Συμπληρωματική Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Κατάργηση της Δουλείας, του δουλεμπορίου των ιδρυμάτων και των πρακτικών της
1962 Κατάργηση της δουλείας στην Υεμένη και τη Σαουδική Αραβία
1963 Κατάργηση της δουλείας στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
1970 Κατάργηση της δουλείας στο Ομάν
1980 Κατάργηση της δουλείας στη Μαυριτανία (μετά τις καταργήσεις το 1905 και 1961)
1992 Κατάργηση της δουλείας στο Πακιστάν
2003 Απαγόρευση της δουλείας στον Νίγηρα
