Το επικίνδυνο ταξίδι που κάνουν δεκάδες χιλιάδες Ερυθραίοι διασχίζοντας την έρημο και τη θάλασσα προς την Ευρώπη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των καταστροφικών επιπτώσεων των περιοριστικών μεταναστευτικών πολιτικών στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια έξω από τη χώρα προέλευσής τους, αναφέρουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/MSF) σε μια νέα έκθεση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Η έκθεση έχει τίτλο «Θάνατος στον δρόμο για την Ευρώπη: οι Ερυθραίοι αναζητούν ασφάλεια» και βασίζεται σε μαρτυρίες προσφύγων από πρώτο χέρι οι οποίοι έχουν φύγει από αυτή τη μικρή αλλά ιδιαίτερα στρατιωτικοποιημένη χώρα της ανατολικής Αφρικής εξαιτίας της έλλειψης ελευθερίας και της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας που διαρκεί χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες. Οι λιποτάκτες κινδυνεύουν με σύλληψη, φυλάκιση, βασανιστήρια ή θάνατο.
«Στο 90% των Ερυθραίων που καταφέρνουν να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω ξηράς και θάλασσας χορηγείται άσυλο. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχονται τους ισχυρισμούς τους, ωστόσο κάνουν ό,τι μπορούν για να εμποδίσουν ανθρώπους που αναζητούν άσυλο, όπως είναι οι Ερυθραίοι, να φτάσουν στις ακτές της Ευρώπης» λέει ο Άριαν Χεχενκάμπ (Arjan Hehenkamp), Γενικός Διευθυντής του Ολλανδικού Τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βλέπουν σε καθημερινή βάση τις θλιβερές ιατρικές και ανθρωπιστικές συνέπειες των όλο και πιο περιοριστικών προσεγγίσεων στη διαχείριση της μετανάστευσης. Στην περίπτωση των Ερυθραίων, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που παρέχουν βοήθεια σε πρόσφυγες από την Ερυθραία σε προγράμματα στην Αιθιοπία, τη Λιβύη και τη Μεσόγειο βλέπουν προβλήματα υγείας, όπως έντονες ουλές, τραύματα και σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές, που συμφωνούν με τις μαρτυρίες των ανθρώπων.
Βλέπουν επίσης τη δυστυχία του εγκλεισμού σε καταυλισμούς προσφύγων στην Αιθιοπία, όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται αποκλειστικά από τη βοήθεια που τους παρέχεται για να επιβιώσουν. Στο Σουδάν, η πρόσβαση σε προστασία και βοήθεια είναι ανεπαρκής, ενώ οι Ερυθραίοι πρόσφυγες κινδυνεύουν να βρεθούν υπό κράτηση και να απελαθούν στην Ερυθραία. Αντί να περιμένουν επ’ αόριστον, πολλοί αισθάνονται ότι η μόνη τους επιλογή προκειμένου να αποφύγουν τον κίνδυνο της σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας, της αυθαίρετης κράτησης και της απέλασης που διατρέχουν στη Λιβύη, είναι να κάνουν το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι με την ελπίδα ότι στο τέλος θα βρουν ασφάλεια και ελευθερία στην Ευρώπη.
Το 2015, οι Ερυθραίοι πρόσφυγες αποτελούσαν τη μεγαλύτερη ομάδα που διέσχιζε τη Μεσόγειο: 39.162 άντρες, γυναίκες και παιδιά έφτασαν στην Ιταλία. Το 2016, οι Ερυθραίοι ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα: 20.718 άνθρωποι διασώθηκαν από υπερφορτωμένα ξύλινα καΐκια και μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη.
Αντί να αναπτύξει ασφαλείς και νόμιμες οδούς για όσους αναζητούν διεθνή προστασία, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεργάζεται όλο και πιο στενά με την Ερυθραία, τη Λιβύη, το Σουδάν και την Αιθιοπία προκειμένου να αποτρέψει τους Ερυθραίους να αφήνουν την πατρίδα τους και να περνούν από αυτές τις χώρες για να φτάσουν στην Ευρώπη. Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανακόψει τη μετανάστευση ενισχύοντας τα εθνικά σύνορα και υποστηρίζοντας κέντρα κράτησης εκτός των συνόρων της αναγκάζουν τους ανθρώπους να πληρώνουν διακινητές για να μπορέσουν να περάσουν από σημεία ελέγχου, να διασχίσουν σύνορα, να περάσουν μέσα από φράχτες, να βγουν από φυλακές και τελικά να μπουν σε μια βάρκα στη Μεσόγειο.
Κάθε Ερυθραίος που μίλησε στις ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα πάνω στα σκάφη έρευνας και διάσωσης της οργάνωσης στη Μεσόγειο ανέφερε ότι υπήρξε είτε άμεσο θύμα είτε μάρτυρας σοβαρής βίας, συμπεριλαμβανομένων των βασανιστηρίων, σε πολλά σημεία του ταξιδιού του. Κάθε Ερυθραίος που μίλησε στην οργάνωση ανέφερε ότι είχε βρεθεί υπό κράτηση κάποιου είδους, ενώ περισσότεροι από τους μισούς ανέφεραν ότι είδαν άλλους πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή μετανάστες να πεθαίνουν, με συχνότερη αιτία τη βία. Κάθε Ερυθραία που μίλησε στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είχε υποστεί η ίδια ή ήξερε κάποια που είχε υποστεί σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού.
«Είναι πολύ σημαντικό τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι άλλες κυβερνήσεις να προσφέρουν διόδους προς την ασφάλεια και την προστασία για τους Ερυθραίους, αλλά και για όλους τους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις συγκρούσεις και τις διώξεις. Οι προσπάθειες για διαχείριση της μετανάστευσης δεν πρέπει να περιλαμβάνουν την ανάθεση των συνοριακών ελέγχων σε μη ασφαλείς χώρες –όπου κι αν βρίσκονται– ούτε την παροχή χρηματικής βοήθειας υπό τον όρο της αποτροπής της μετανάστευσης. Οι άνθρωποι που αναζητούν προστασία δεν πρέπει να εγκαταλείπονται ή να εγκλωβίζονται σε μη ασφαλή μέρη. Η ανάσχεση δεν είναι λύση. Οι μεταναστευτικές πολιτικές δεν πρέπει ποτέ να εγκλωβίζουν τους ανθρώπους ή να τους αναγκάζουν να διακινδυνεύσουν. Το γεγονός ότι οι τωρινές πολιτικές κάνουν αυτό ακριβώς είναι τρομακτικό» λέει ο Χέχενκαμπ.