Η κυβέρνηση της Καταλονίας εγκρίνει νομοθετικό διάταγμα για επείγοντα μέτρα προσπαθώντας να βελτιώσει την πρόσβαση στη στέγαση. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για στέγαση, προτείνει εργαλεία για τη μείωση των εξώσεων και την προώθηση της πρόσβασης στη στέγαση.

Μετά την κρίση της ακίνητης περιουσίας που σημειώθηκε το 2008, πολλές οικογένειες σε διάφορες πόλεις του κόσμου έχασαν τα σπίτια τους εξαιτίας της αδυναμίας πληρωμής των υποθηκών τους. Χιλιάδες κατοικίες έγιναν ιδιοκτησία των τραπεζών και τα αρπακτικών ταμείων, όπως η Blackstone, εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση για να αγοράσουν αυτά ακριβώς τα σπίτια, σε πολύ χαμηλές τιμές. Οι τράπεζες, οι οποίες δεν ήθελαν να επαναδιαπραγματευτούν το χρέος με τις οικογένειες, ήταν πρόθυμες να πουλήσουν αυτά τα σπίτια σε τιμές ευκαιρίας για τα αρπακτικά ταμεία.

Αυτές ήταν τρομερές στιγμές για εκατοντάδες οικογένειες που έχασαν τα σπίτια τους (σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Συμβουλίου Δικαστικής Εξουσίας, στην Ισπανία υπήρχαν περίπου 200.000 εκδιώξεις μεταξύ 2007 και 2013), αλλά από το 2013 προέκυψε μια νέα απειλή, η κλίμακα τιμών ενοικίασης, ειδικά σε μεγάλες πόλεις.

Το φαινόμενο της αύξησης των τιμών ενοικίασης έχει συμβεί σε πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο. Η κατάσταση οφείλεται εν μέρει στην εμφάνιση των Socimis από το 2013 (Εταιρείες Περιορισμένης Επενδύσεως στην Αγορά Ακινήτων), οι οποίες αποκτούν περιουσιακά στοιχεία με σημαντικά φορολογικά πλεονεκτήματα και στη συνέχεια τα μισθώνουν σε υψηλές τιμές, είτε εξαιτίας του φαινομένου gentrification που σημειώθηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα του κόσμου, είτε εξαιτίας του ανταγωνισμού με τις τουριστικές πλατφόρμες ενοικίασης σε δυσανάλογες τιμές, είτε στην αύξηση της ζήτησης για ενοικιαζόμενες κατοικίες (δεδομένης της δυσκολίας αγοράς σπιτιών). Οι κατοικίες στην Ισπανία έχουν αυξηθεί κατά 50% από το 2013 ως το 2019. Σε αυτό το χρονικό διάστημα οι μισθοί αυξήθηκαν μόνο κατά 4,2%, γεγονός που εξηγεί την αδυναμία πολλών οικογενειών να έχουν πρόσβαση σε ένα σπίτι.

Είναι σημαντικό να προσθέσουμε ότι στην Ισπανία περισσότερα από τα μισά νεαρά ζευγάρια ζουν στο ενοίκιο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων σε ιδιωτικά σπίτια, δεδομένου ότι το μοντέλο των ενοικιαζόμενων κοινωνικών κατοικιών είναι σχεδόν ανύπαρκτο.

Διάφορες ομάδες, όπως η «Πλατφόρμα Ανθρώπων που έχουν επηρεαστεί από τις υποθήκες» ή η «Ένωση μισθωτών», καταγγέλλουν την καταχρηστική τιμή των μισθωμάτων εδώ και χρόνια, το κοινωνικό δράμα των εξώσεων και τη δυσκολία πρόσβασης στην κατοικία. Επιτέλους, η κυβέρνηση της Καταλονίας ανταποκρίθηκε σε αυτή την κατάσταση θεσπίζοντας ένα νομοθετικό διάταγμα με επείγοντα μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης στη στέγαση, ένα κείμενο που ενσωματώνει ουσιαστικές αλλαγές και το οποίο λαμβάνει μέτρα με προσανατολισμό την κοινωνική στήριξη. Αυτή είναι μια νομοθετική πρόταση που θα ήταν πολύ δύσκολο να συμβεί, αν δεν υπήρχε σε τέτοιο εύρος το κίνημα για στέγαση στην Καταλονία.

Το διάταγμα προτείνει τα ακόλουθα μέτρα:

Αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και εξώσεων
Οι μεγαλοϊδιοκτήτες κατοικιών πρέπει να εισάγουν κοινωνικά ενοίκια (κάτω από τη συνήθη τιμή ενοικίασης) με διάρκεια έως και 7 έτη, για τις οικογένειες που πιστοποιούν μια κατάσταση ευαλωτότητας ή αποκλεισμού από στέγαση. Το μέτρο αυτό υποχρεώνει τους μεγάλους ιδιοκτήτες να προσφέρουν ένα κοινωνικό ενοίκιο σε οικογένειες, που ενοικιάζουν τα σπίτια τους και που αποδεικνύονται ευάλωτες, πριν προβούν σε αγωγή έξωσης.

Επαναφορά με αυξητικό πρόσημο των κοινωνικών κατοικιών
Εφαρμόζει εργαλεία για να κινητοποιήσει κτιριακά συγκροτήματα ημιτελών κτιρίων και έτσι να παράγει πιο προσιτή στέγαση. Διευρύνει το δικαίωμα των Δήμων σε πρόσβαση αγοράς τέτοιων κατοικιών με σκοπό να ενθαρρύνει την αγορά περισσότερων τέτοιων κατοικιών και να επεκτείνει το απόθεμα κοινωνικών κατοικιών. Στα προστατευόμενα σπίτια θα υπάρχει δικαίωμα κατοικίας για όσο διάστημα είναι επιθυμητό. Δηλαδή, δεν θα μπορεί να περάσει στα χέρια ιδιώτη και θα έχει πάντοτε μια ρυθμιζόμενη τιμή υπέρ αυτών που στεγάζονται.

Οι υποψήφιοι δήμοι πρέπει να κινούνται με σκοπό να αυξήσουν το ποσοστό προστατευόμενης κατοικίας. Για τους δήμους που έχουν περιοχές ισχυρής οικιστικής ζήτησης, το ελάχιστο αποθεματικό προστατευόμενων κατοικιών θα είναι το 40% της στέγης σε αναπτυσσόμενη γη και το 40% σε μη ενοποιημένη αστική γη. Τα μισά από αυτά τα υποχρεωτικά προστατευόμενα αποθέματα στέγης θα πάνε σε καθεστώς μίσθωσης, και τα άλλα μισά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αγορά ή πώληση.

Πλαίσιο τιμών ενοικίων σε ιδιωτικές κατοικίες
Ο Δείκτης Τιμών Μισθώσεων που καταρτίζει η κυβέρνηση της Καταλονίας πρέπει να αναγράφεται στις προσφορές και στις συμβάσεις μίσθωσης. Η ενοικίαση του διαμερίσματος που ακολουθεί θα επιτρέψει στους ιδιοκτήτες να έχουν πρόσβαση σε δημόσια υπηρεσία ενοικίασης. Προκειμένου να αυξηθούν οι ιδιωτικές κατοικίες ελεύθερου ή προστατευόμενου ενοικίου, το νομοθετικό διάταγμα παρέχει κίνητρα για ιδιωτική πρωτοβουλία.

Οι ομάδες για το δικαίωμα στέγης προειδοποιούν ότι ο Δείκτης Τιμών Μίσθωσης είναι μόνο ενδεικτικός για τους ενοικιαστές, επομένως η ρύθμιση της τιμής ενοικίασης εξακολουθεί να εκκρεμεί, ενώ έχει ξεκινήσει να ρυθμίζεται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας νόμος που να ρυθμίζει τα ενοίκια, ο οποίος να παρέχει σταθερότητα και να αποφεύγονται έτσι οι αυθαίρετες και κερδοσκοπικές εξώσεις. Χρειάζεται να υπάρχει ένας νόμος μίσθωσης που δίνει προτεραιότητα στο σπίτι ως σπίτι και όχι ως κερδοσκοπική επένδυση.

———-

Μετάφραση από τα ισπανικά: Pressenza Athens.