Η χειρότερη ξηρασία σε 35 χρόνια. Κατεστραμμένες καλλιέργειες. Νεκρά ζώα σε ξερές κοίτες ποταμών. Κίνδυνος από καταρρακτώδεις βροχές, πλημμύρες και θανατηφόρες κατολισθήσεις που συνεχώς αυξάνονται. Καθώς η πείνα εξαπλώνεται όλο και περισσότερο και τα τρόφιμα περιορίζονται, το βιος εκατομμυρίων ανθρώπων, ακόμη και η ζωή τους, τίθενται σε σοβαρό κίνδυνο.
Σε πολλά μέρη της νότιας και της ανατολικής Αφρικής, οι έντονες επιδράσεις του Ελ Νίνιο – ένα παγκόσμιο καιρικό φαινόμενο που προκαλείται από την αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας – αφήνουν πίσω τους την καταστροφή. Και, όπως συμβαίνει με όλες αυτές τις καταστροφές, τα παιδιά και οι γυναίκες υποφέρουν περισσότερο από όλους.
Ήδη, ένα εκατομμύριο παιδιά αντιμετωπίζουν σοβαρό υποσιτισμό οξείας μορφής – μια κατάσταση από την οποία λίγα μικρά παιδιά μπορούν να ανακάμψουν, αν δεν λάβουν άμεση θεραπεία.
Στην Αιθιοπία, όπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι πλήττονται από την ξηρασία, περίπου 435.000 παιδιά βρίσκονται σε κίνδυνο και θα χρειαστούν επείγουσα θεραπεία για υποσιτισμό. Στο Μαλάουι, σχεδόν τα μισά παιδιά κάτω των πέντε ετών είναι ήδη καχεκτικά και σε κίνδυνο από σοβαρό υποσιτισμό οξείας μορφής. Στη Ζιμπάμπουε, τα ποσοστά υποσιτισμού στα παιδιά βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο τους εδώ και 15 χρόνια.
Στο Λεσότο, οι σοβαρές ελλείψεις νερού, κοστίζουν πολύ ακριβά στις γυναίκες, τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρίες και τους ηλικιωμένους.
Στη νότια Αφρική, τεράστιες περιοχές καλλιεργήσιμων εκτάσεων που επλήγησαν από την ξηρασία και την κακή συγκομιδή του προηγούμενου έτους έχουν στείλει τις τιμές του καλαμποκιού στα ύψη, γονατίζοντας τις αγροτικές κοινότητες, μετά από τις πιο υψηλές θερμοκρασίες της τελευταίας δεκαετίας. Η προσεχής συγκομιδή στις νότιες περιοχές της Μοζαμβίκης και της Ζιμπάμπουε προβλέπεται να είναι ολοκληρωτικά αποτυχημένη.
Σε πολλές χώρες, οι πόροι έχουν φθάσει στα όριά τους. Οι δυνατότητες των κρατών, πιεσμένες από τις οικονομικές δυσκολίες και επί πλέον από την ξηρασία, βρίσκονται σε οριακό σημείο – που περιορίζει σημαντικά την ικανότητα των κυβερνήσεων να επεκτείνουν το δίχτυ ασφαλείας και άλλα συστήματα κοινωνικής προστασίας.
Ακόμη και στην Αιθιοπία, η οποία διαθέτει ένα από τα πιο εξελιγμένα δίχτυα ασφαλείας στην ήπειρο, και όπου η κυβέρνηση έχει επενδύσει περισσότερα από $380 εκατ. δολάρια από πέρυσι – $272 εκατ. από τον Ιανουάριο του 2016 – για να προστατεύσει τον πληθυσμό της από αυτήν την κρίση, οι ανάγκες ξεπερνούν τους πόρους με ραγδαίο ρυθμό.
Τα προγράμματα ανακούφισης κλιμακώνονται ώστε να καλυφθεί η αύξηση των αναγκών, αλλά για να σωθούν ζωές και να αποτραπεί η απώλεια δεκαετιών προόδου ανάπτυξης με μη αναστρέψιμο τρόπο, πρέπει να γίνουν περισσότερα. Πρέπει να προσφέρουμε σε περισσότερους ανθρώπους την απελπιστικά αναγκαία χρηματική και επισιτιστική βοήθεια. Πρέπει να φτάσουμε σε περισσότερα παιδιά με εξειδικευμένη διατροφική υποστήριξη για να σταματήσουμε ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς παιδιών από το να υποσιτίζονται. Και χρειάζεται να επεκτείνουμε τα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας που προστατεύουν από τις επιπτώσεις αυτής της κρίσης, όπως τα προγράμματα διανομής τροφίμων σε σχολεία, ώστε τα παιδιά από φτωχές οικογένειες να λαμβάνουν τουλάχιστον ένα καλό γεύμα την ημέρα.
Το επείγον της κατάστασης είναι αδιάψευστο. Αλλά η ανθρωπιστική βοήθεια δεν συμβαδίζει με τις τεράστιες ανάγκες. Δεν είναι καν κοντά. Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα τεράστιο κενό χρηματοδότησης – και αυτό είναι μια τραγωδία που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Οι εκκλήσεις της UNICEF για επείγουσα βοήθεια για το Ελ Νίνιο στην ανατολική και νότια Αφρική έχουν χρηματοδοτηθεί μόνο κατά 22%. Η Ζιμπάμπουε προσεγγίζει ένα σχεδόν ολικό χρηματοδοτικό κενό – και η Σουαζιλάνδη και το Λεσότο δεν έχουν λάβει καμία απολύτως χρηματοδότηση.
Στη Νότια Αφρική, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα έχει λάβει μόνο το ένα τρίτο της χρηματοδότησης που χρειάζεται για τους επόμενους έξι μήνες, με $200 εκατ. να χρειάζονται επειγόντως. Ανησυχητικά, ο αριθμός αυτός δεν αντικατοπτρίζει τις νέες απαιτήσεις, που τώρα αξιολογούνται, σε κοινότητες όπου η ξηρασία έχει εκμηδενίσει τις προοπτικές της κύριας συγκομιδής του επόμενου μήνα.
Το συνολικό έλλειμμα για όλες τις ανθρωπιστικές ανάγκες στην Αιθιοπία, μέχρι το τέλος του 2016, ανέρχεται σε $670 εκατ. δολάρια. Τα περισσότερα από αυτά είναι για τρόφιμα και διατροφική βοήθεια.
Ο συνδυασμός των αυξανόμενων αναγκών χρηματοδότησης και της μείωσης των πόρων είναι μια συνταγή για καταστροφή. Δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι χωρίς τεράστιες και τρομερές συνέπειες.
Σίγουρα, οι διεθνείς δωρητές πολιορκούνται από τον ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό για ανθρωπιστικούς πόρους σε έναν κόσμο όπου οι ανάγκες που δημιουργούνται από τις παρατεταμένες συγκρούσεις, τις χρόνιες κρίσεις και τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, βρίσκονται σε άνοδο. Αλλά μεταξύ αυτών των ανταγωνιστικών αναγκών, η Αφρική πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα.
Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο. Οι μελέτες για το Κόστος της Πείνας στην Αφρική που ανατέθηκαν από την Αφρικανική Ένωση αποκαλύπτουν τις επιπτώσεις του υποσιτισμού στην παραγωγικότητα σε χώρες που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά πισωγυρίσματα: περισσότερο από το 16% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος χάνεται στην Αιθιοπία κάθε χρόνο, στο Μαλάουι, περισσότερο από το 10%.
Πίσω και πέρα από αυτά τα στατιστικά στοιχεία, είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Η παιδική θνησιμότητα που σχετίζεται με τον υποσιτισμό έχει μειώσει το εργατικό δυναμικό σε όλη την Αφρική έως και 14%. Η καχεξία και ο υποσιτισμός επηρεάζουν όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και τη γνωστική ικανότητα, μειώνοντας την ικανότητα των παιδιών να μάθουν και, όταν γίνουν ενήλικες, να στηρίξουν τις οικογένειές τους.
Η δράση πρέπει να προσανατολιστεί σε βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις και μακροπρόθεσμες πρωτοβουλίες που προστατεύουν τους ανθρώπους από την ξηρασία και άλλες κρίσεις. Η βοήθεια θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη ώστε να παρέχει ζωτικής σημασίας τροφή και χρηματική ενίσχυση, καθώς και διατροφική υποστήριξη ώστε να αποτρέψει τα παιδιά από το να υποκύπτουν εξαιτίας σοβαρού υποσιτισμού οξείας μορφής. Τα προγράμματα χτισίματος ανθεκτικότητας που προστατεύουν τα παιδιά, τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, πρέπει να επεκταθούν.
Γνωρίζουμε ότι τα μέτρα αυτά θα σώσουν ζωές – αν δράσουμε τώρα για να βοηθήσουμε τις περισσότερο πληγείσες χώρες να τα υλοποιήσουν.
Η ώρα για δράση είναι τώρα – πριν να είναι πολύ αργά για να σταματήσουμε μια επικείμενη κρίση από το να γίνει μια καταστροφή για τους λαούς της Αφρικής.
*Το κείμενο συνέταξαν από κοινού ο Εκτελεστικός Διευθυντής της UNICEF Anthony Lake και ο Εκτελεστικός Διευθυντής του WFP Ertharin Cousin σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειες του Ελ Νίνιο στην Αφρική.
