Μια από τις βασικότερες αρχές που απασχολούν όσους ασχολούνται με την ενσωμάτωση ευάλωτων κοινωνικά ομάδων από τις αρχές του αιώνα μέχρι σήμερα, είναι η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκδόθηκαν οι οδηγίες 2000/78 και 2000/43 για την εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της απασχόλησης ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, εθνική καταγωγή, θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις, αναπηρία, ηλικία, οικογενειακή ή κοινωνική κατάσταση, γενετήσιο προσανατολισμό.
Οι σχετικές οδηγίες ενσωματώθηκαν στην ελληνική έννομη τάξη με το ν.3304/2005. Τον ως άνω νόμο διαδέχτηκε ο ν.4443/2016, με τον οποίον εκτός από τις προαναφερθείσες οδηγίες, ενσωματώθηκε και η οδηγία 2014/54, με κάποιες γενικές αναφορές για τις οικογένειες των εργαζομένων που ως τέτοιες πρέπει να αναγνωρίζονται και αυτές με σύμφωνο συμβίωσης.
Ο προγενέστερος νόμος ρύθμιζε την εφαρμογή της μη διακριτικής μεταχείρισης αποκλειστικά στο πεδίο της απασχόλησης. Με τον ισχύοντα νόμο ρυθμίζονται και άλλοι τομείς, όπως κοινωνική προστασία και ασφάλιση, κοινωνικές παροχές, εκπαίδευση, πρόσβαση στην διάθεση αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται συναλλακτικά στο κοινό, συμπεριλαμβανομένης της στέγης. Μόνο που στους υπόλοιπους τομείς, εξαιρουμένης της εργασίας, οι διακρίσεις απαγορεύονται μόνο για λόγους φυλής, χρώματος και εθνικής καταγωγής.
Οι λοιπές περιπτώσεις, όπως αναπηρία, ηλικία και σεξουαλικός προσανατολισμός, μένουν ακάλυπτες. Συνεπώς μπορούν να συντελούνται διακρίσεις σε αυτές τις περιπτώσεις, σε όλα τα ρυθμιζόμενα πεδία, πλην της εργασίας, γεγονός που καθιστά τον ως άνω νόμο εν μέρει αντισυνταγματικό.
Εκτός όμως από την ανωτέρω προβληματική σημαντικά νομοθετικά και διοικητικά σφάλματα παρατηρούνται και στην εφαρμογή της αρχής της μη διάκρισης στον τομέα της απασχόλησης, όπου καλύπτονται όλοι οι λόγοι διάκρισης.
Ο νόμος απαγορεύει κάθε μορφής διάκριση, άμεση ή έμμεση, για τους ανωτέρω λόγους στην εργασία στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και περιλαμβάνει:
(α) όρους πρόσβασης στην εργασία & απασχόληση (κριτήρια επιλογής, όρους προσληψεων κ.τ.λ.), (β) πρόσβαση στην επαγγελματική εκπαίδευση, επιμόρφωση, πρακτική επαγγελματική εμπειρία κ.τ.λ., (γ) τους όρους και τις συνθήκες εργασίας όπως οι αποδοχές, η υγεία, η ασφάλεια στην εργασία και σε περίπτωση ανεργίας η επανένταξη και η εκ νέου απασχόληση και (δ) τη συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Πρόσφατα το Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε προκήρυξη για την πρόσληψη 5 εμπειρογνωμόνων αγνοώντας τις ανωτέρω νομοθετικές ρυθμίσεις.
Σύμφωνα με την εν λόγω προκήρυξη αποκλείεται η συμμετοχή υποψηφίων:
Α. Που είναι Έλληνες πολίτες με πολιτογράφηση, αλλά δεν έχουν συμπληρώσει τρία χρόνια από την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας.
Β. Που δεν έχουν συμπληρώσει το 32 έτος της ηλικίας τους.
Γ. Που πάσχουν από σοβαρά καρδιοαγγειακά ή σοβαρά αναπνευστικά ή νεφρολογικά ή μεταδοτικά νοσήματα ή σοβαρά νοσήματα του νευρικού συστήματος.
Ο Συνήγορος του Πολίτη με γνωμοδότηση του δικαίωσε τους καταγγέλλοντες, επισημαίνοντας ότι παραβιάζεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της απασχόλησης, όπως κατοχυρώνεται με τον ν.4443/2016. Ειδικότερα για της Έλληνες με πολιτογράφηση, ο αποκλεισμός είναι εξόχως αντισυνταγματικός, αφού παραβιάζεται το αρ.4 Σ. περί ισότητας των Ελλήνων πολιτών ενώπιον του Νόμου.
Η Κυβέρνηση περιέπλεξε περαιτέρω την κατάσταση με την ψήφιση διατάξεων, που αντίκεινται τόσο στο αρ.4 Σ. όσο και στην αρχή της ίσης μεταχείρισης λόγω εθνικής καταγωγής. Βάσει αυτών των ρυθμίσεων , απαγορεύεται ο διορισμός στο Δημόσιο και στην αυτοδιοίκηση, των Ελλήνων με πολιτογράφηση, πριν συμπληρώσουν ένα έτος από την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας.
Πολύ πρόσφατα, αντί να καταργήσουν τις επίμαχες διατάξεις, ψήφισαν τροπολογία που προβλέπει την εξαίρεση από την απαγόρευση των ελλήνων ομογενών.
Όσες οδηγίες και να ενσωματώσουμε από την Ε.Ε., όσες Συμβάσεις και να κυρώσουμε του Συμβουλίου της Ευρώπης, η νομοθεσία θα παραβιάζεται, αν δεν διαμορφώσουμε μια νέα κουλτούρα και αντίληψη, για την δημιουργία μιας ανοιχτής, πλουραλιστικής κοινωνίας, με ενσωμάτωση κάθε μορφής διαφορετικότητας.
Αυτό που σήμερα μας φαίνεται διαφορετικό, αύριο θα είναι συνηθισμένο, αν το αποδεχτούμε, το αγκαλιάσουμε και δώσουμε στις υγιείς δυνάμεις της χώρας τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και να προσφέρουν.
Χρειάζεται αγώνας ακόμη για να οικοδομήσουμε ένα νέο παραγωγικό Κράτος, χωρίς διακρίσεις, οι οποίες για να εξαλειφθούν πρέπει να άρουμε όλα τα θεσμικά, τα διοικητικά, τα κοινωνικά εμπόδια.
*Η Άγκαθα Καρρά είναι Δικηγόρος
