Μέσα στη δίνη της ανθρωπιστικής κρίσης και της αποσταθεροποίησης στη Μεσόγειο και τις εγγύς ανατολικές χώρες, η γυναικεία παρουσία υψώνει το ανάστημα της, αψηφώντας τα στερεότυπα και αναδιαμορφώνει με μικρά και μεγαλύτερα βήματα το κοινωνικό status quo που θέλει τις γυναίκες, παραδοσιακά, ένα βήμα πίσω από τα γεγονότα και το ανδρικό φύλο.
Μία εξ’αυτών των γυναικών, είναι και η Σουάντ Αμπντεραχίμ, η πρώτη γυναίκα που εξελέγη δήμαρχος της Τύνιδας στις αρχές Ιουλίου. Η Αμπντεραχίμ, πρώην πρόεδρος φαρμακευτικής εταιρίας και πρώην βουλευτής του συντηρητικού ισλαμικού κόμματος “Ενάχντα”, μετρά πολλά χρόνια παρουσίας και δράσης στον ακτιβισμό υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων στην Τυνησία, γεγονός που λίγο έλειψε να της κοστίσει το πτυχίο της στη Φαρμακευτική Σχολή, καθώς ως φοιτήτρια φυλακίστηκε ως “εχθρός του καθεστώτος”.
Έχοντας απαρνηθεί το hijab εδώ και χρόνια, η Αμπντεραχίμ, με φόντο την εκλογή της, αποκηρύσσει τον χαρακτηρισμό “ισλαμίστρια” και δηλώνει πως θα ήθελε να συνεργαστεί με όλα τα κόμματα. Η νέα “Σεϊχης της Μεδίνας”, συμμετείχε στις αυτοδιοικητικές εκλογές ως ανεξάρτητη υποψήφια, μετά την αποχώρηση της από την Κεντρική Επιτροπή του “Ενάχντα”, θέση στην οποία είχε εκλεγεί το 2014.
Η ίδια, αφιέρωσε τη νίκη της σε όλες τις γυναίκες της χώρας της, στη νεολαία και στην Τυνησία, διαβεβαιώνοντας μάλιστα πως η υποψηφιότητα γυναικών στην τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί ένα μήνυμα με στόχο να διαβεβαιώσει τις Τυνήσιες, πως τα επιτεύγματα της χώρας αυτής στον τομέα της ισότητας δεν θα διακυβευθούν. Αξίζει να σημειωθεί, πως η Τυνησία, είναι η πιο φιλελεύθερη χώρα του αραβικού κόσμου σε επίπεδο ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στον αντίποδα όμως, σε μια από τις πιο σκληροπυρηνικές χώρες σε ότι αφορά τον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας, στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, συντελέστηκε μια ιστορική αλλαγή που επαναπροσδιορίζει τη θέση της γυναίκας. Τα ξημερώματα της 24ης Ιουνίου, η Σαμάρ Αλ Μόγκρεν, διεθνούς φήμης δημοσιογράφος και συγγραφέας, έγινε η πρώτη γυναίκα που επισήμως και νόμιμα οδήγησε στους αυτοκινητοδρόμους του Ριάντ, την πρωτεύουσα της χώρας.
Η “επαναστάτρια” δημοσιογράφος, που λίγα χρόνια πριν είχε συλληφθεί από τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας διότι οδηγούσε σε άλλο κράτος, παρόλο που είχε νόμιμο δίπλωμα οδήγησης από το Βασίλειο του Μπαχρέιν, ντύθηκε στα λευκά και ένα λεπτό μετά την αλλαγή της ημέρας, ξεχύθηκε στους δρόμους. Εκεί, έλαβε τις επευφημίες πολλών πολιτών, κυρίως ανδρών οδηγών που ενθουσιασμένοι με το γεγονός την ενθάρρυναν, χαρακτηρίζοντας τη “άγγελο της Σαουδικής Αραβίας με τα λευκά”!
Η διεθνούς φήμης δημοσιογράφος, με ισχυρή παρουσία τόσο στα αραβικά και διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, παρουσιάζει κοινωνική εκπομπή σε διεθνή αραβικό τηλεοπτικό σταθμό, με θέμα τις ανησυχίες των γυναικών στη Σουδική Αραβία αναφορικά με τα δικαιώματα τους στο δημόσιο και προσωπικό βίο, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί και καμπάνια ενημέρωσης σε σχέση με τη θέση και τα δικαιώματα της γυναίκας στη χώρα.
Αλματώδεις οι ρυθμοί σε κάποιες χώρες της Ανατολής, όπως για παράδειγμα στην προαναφερθείσα Σαουδική Αραβία, όπου οι γυναίκες εσχάτως κατάφεραν να εξασφαλίσουν δικαίωμα συμμετοχής στην ανώτατη εκπαίδευση, την ψυχαγωγία και τον αθλητισμό, πιο σταθεροί, σε άλλες χώρες όπως η Τυνησία, η οποία έθεσε νωρίς τα θεμέλια της κατοχύρωσης της ισότητας των δύο φύλων.
Ακρογωνιαίος λίθος της προσπάθειας αυτής όμως, στέκονται γυναίκες όπως η Αμπντεραχίμ και η Αλ Μόγκρεν, οι οποίες χαράζοντας τη δική τους πορεία προς ένα μέλλον κοινωνικά δικαιότερο απέναντι στο γυναικείο φύλο, ενισχύουν τη θέση του και μεταβάλλουν την κοινωνική δυναμική προς μια κοινωνία ισότητας και αλληλεγγύης μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Στο δυτικό κόσμο και την ευρωπαϊκή ήπειρο, η πραγματικότητα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί διαμετρικά αντίθετη, με τα ανθρώπινα και ειδικότερα, τα έμφυλα δικαιώματα να αποτελούν ιστορικό κεκτημένο εδώ και αιώνες.
Υπάρχει όμως άπλετος χώρος για ουσιαστική διεκδίκηση και μεταβολή των παραδοσιακών στερεοτύπων, που ναι μεν επιτρέπουν στη γυναίκα να ασχοληθεί με τα κοινά και να αναδειχθεί σε αυτά, σε αρκετές όμως επιμέρους κοινωνίες, την περιορίζουν σε συγκεκριμένα επίπεδα ανέλιξης, και οι δυναμικές παραμένουν αναλλοίωτες, θέλοντας τη γυναίκα ισχυρή και χειραφετημένη, όχι όμως με τις προοπτικές της ανάδειξης τους σε ηγετικές θέσεις.
Για το λόγο αυτό, ακόμα και στην Ευρώπη, οι γυναίκες που αγωνίζονται για την εξέλιξη και ανέλιξης τους στο κοινωνικό πλαίσιο και εργάζονται για την πλήρη εφαρμογή της ισότητας σε κάθε δυνατή διάσταση, μπορούν να παραδειγματιστούν και να αντλήσουν έμπνευση από τις προαναφερθείσες προσωπικότητες. Αν μπορούν εκείνες να αλλάξουν τον κοινωνικό και φυλετικό χάρτη της Ανατολής, ας αναλογιστούμε πόσα μπορούν να βελτιωθούν και στην Ευρώπη.
[Με στοιχεία από το ΑΠΕ-ΜΠΕ, την Καθημερινή και τα Νέα]
*Η Σοφία Φ. Κατσίγιαννη είναι Νομικός Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Αθηνών ΕΚΠΑ
